جنگ اوکراین گامی برای ابقای شوروی یا فروپاشی روسیه؟

نوشته های مشابه

جنگ اوکراین گامی برای ابقای شوروی یا فروپاشی روسیه؟

اسماعیل صادقی

بعد از چندین ماه از سرگیری تنش سیاسی و دیپلماتیک میان روسیه و اوکراین سرانجام پوتین با امضای استقلال دو جمهوری دونتسک و لوهانسک و تعرض به خاک اوکراین آتش جنگی را برافروخت که ابعاد خطرناک آن هر روز بیشتر و بیشتر نمایان میشود.اگرچه تنش های اوکراین و و روسیه در دو دهه اخیر افت و خیز بسیاری داشته اما این بار خطر تغییر نقشه جهان و جنگی خونین در پیش روست.

تزار کوتوله در گام نخست ماجراجویی در اکراین با لشکر کشی ۲۰۰هزار نفری که بزرگترین لشکر کشی نظامی بعد از جنگ جهانی دوم است ; عملا پیمان سال ۱۹۹۴ بوداپست را که در سال ۲۰۰۹ نیز به پایبند بودن به آن تجدید عهد کرده بود را نقض کرد. همچنین پوتین تمامی هشدار و تهدیدهای بین المللی را برعلیه روسیه به جان خرید. پوتین و روسیه در همین روزهای نخست جنگ با تهدیدها و تحریمهای بسیار شدیدی از سوی سایر قدرتهای اقتصادی و نظامی جهان روبه رو شد. این در حالیست که در چند سال اخیر نیز شاهد اعتراضهای گسترده در روسیه بر علیه سیاستهای پوتین بودیم .آیا جنگ اوکراین یک جنگ پیشدستانه برعلیه اقدامات چند سال اخیر ناتوست یا آغازیست برای ابقای شوروی و قدرت طلبی روسیه؟
مشابه همین تنش را در سال ۲۰۱۴ دیدیم که به استقلال کریمه و سکوت جهان در مقابل قدرت طلبی پوتین منجر شد. اکنون جهان چوب سکوت در مقابل پوتین ۲۰۱۴ را میخورد. امروز انتقال خط لوله انتقال گاز به اروپا در خطر است و دیگر سکوت جایز نیست. پوتین ناتو را با چالش بسیار جدی رو به رو کرده است . شاید اقدام ترامپ به قطع بودجه ناتو و درک جمله معروفش “ما مسول تامین امنیت اعضای ناتو نیستیم” حال راحت تر باشد.حال شاید توصیه شی جین پینگ به مردم چین برای ذخیره آذوقه در زمستان امسال قابل درک تر باشد.

پوتین در اکراین بدنبال چیست؟ جنگ اوکراین گامی برای ابقای شوروی یا فروپاشی روسیه؟

اینکه روسیه از موضع قدرت جنگ را آغاز کرده است یا ضعف برای تخمین حجم فاجعه پیش رو در اوکراین بسیار مهم است. پجنگ اوکراین گامی برای ابقای شوروی یا فروپاشی روسیه؟

اگر تعارض روسیه را از موضع قدرت بررسی کنیم تطبیقا با تهاجم نازی ها به خاک اتریش در ۱۹۳۹ مشابه است . اگرچه نازی ها در اوج قدرت نظامی و اقتصادی خود جنگ را آغاز کردند اما روسیه کنونی هم در سیاست خارجه و هم در داخل کشور در چند سال اخیر متزلزل و شکننده نمایان شده است. هجوم نازیها با استقبال و بدرقه میلیونی مردم آلمان مشروعیت عمومی بالایی را یدک میکشید . در حالی که در چند سال اخیر پوتین قمار خاورمیانه را در افغانستان سوریه و عراق به آمریکا باخته و در سیاست داخلی هم مدتها شاهد اعتراضهای گسترده بر علیه پوتین بودیم تا جایی که ولادمیر رقیب انتخاباتی خود را به زندان انداخت. با این اوصاف نمیتوان نتیجه گرفت که پوتین از موضع قدرت به خاک اوکراین تهاجم کرده است. میتوان گفت اگر ماجرای کریمه برای پوتین کیش بود این تهاجم حکم مات را دارد.

دیتاهای فوق بیانگر تهاجمی از موضع ضعف در مقیاسی کوچک تر شبیه تعارض صدام حسین به کویت بعد از شکست های داخلی و خارجی در پساجنگ فرسایشی هشت ساله با ایران است. صدام ۱۹۹۱ در عدم مشروعیت داخلی و خارجی با نادیده گرفتن قوانین بین المللی با تهاجم به کویت سعی بر آن داشت که با در دست گرفتن منابع نفتی کویت معادلات جهانی برای حذف وی از سیاست را تغییر دهد اما خیلی زود با شکست مواجه شد و از صحنه قدرت محو شد. پوتین نیز خیالی مشابه برای خط لوله انتقال گاز به اروپا دارد. محک زدن ناتو در دوران پسا کرونا و صدمات اقتصادی ناشی از آن توسط پوتین حرکت هوشمندانه ایست .اما در صورت شکست چیزی جز فروپاشی در خاک روسیه انتظار پوتین را نمیکشد. حال باید منتظر بود که ناتو با ارسال تجهیزات و تحریم ها بسنده میکند یا مجبور به مداخله نظامی میشود؟ یا پا پس میکشد که در این صورت توقف پوتین در آینده بسیار پر هزینه تر خواهد بود.در هر صورت اینکه پوتین چه خیالی در سر دارد و غرب چه تصمیمی برای مقابله با آن اتخاذ میکند به بعد سقوط کیف و اقدامات روس ها بعد از آن وابسته است.

● آینده جنگ به کجا ختم میشود؟

شاید پوتین بتواند تمام خاک اوکراین را اشغال کند اما خیلی زود این ماجراجویی پر هزینه تبعات داخلی و خارجی جبران ناپذیرش را نمایان میکند.
حتی اگر اکراین تبدیل به ویتنام روسها شود و جبهه مقاومت روسها را زمین گیر کند. استفاده از سلاحهای بیولوژیک و کشتار جمعی از سوی روسها غیر ممکن نیست.

با توجه به اظهارات دولتمردان روس احتمال گسترده تر شدن جنگ به کشورهای همجوار به بهانه کمک به اکراین نیز بسیار بالاست.

جامعه جهانی قطعا به این امر واقع است که اگر از تجاوز روسیه به اوکراین چشم پوشی کند احتمال تجربه مشابه در ماجرای چین و تایوان در آینده نزدیک بسیار بالاست.

یکی دیگر از احتمالات خطرناک این است که در صورت طولانی شدن جنگ و ادامه ارسال تجهیزات از سوی ناتو به اکراین و تجمیع نیرو در کشورهای همجوار اکراین فرصت مناسبی برای بازآفرینی قدرت گروهک های تروریستی در خاورمیانه و تکرار تجربه های تلخ داعش و القاعده و طالبان پیش می آید.

باید منتظر ماند که پوتین به سقوط کیف و مرگ زلنسکی بسنده میکند یا نه تا عقب راندن ناتو از تمامی مرزهای شوروی سابق پا پس نمیکشد.نحوه برخورد مجامع بین المللی با این تهاجم برای امنیت دهکده جهانی بسیار مهم است. قطعا سایر دیکتاتورهای نظامی در جهان گوشه چشمی به پوتین و ماجرای اکراین دارند. موفقیت و پیروزی پوتین در این جنگ چراخ سبزی به کشورهایی مثل چین و کره شمالی برای آغاز جنگ های دیگر در سایر نقاط جهان میدهد. بی شک پوتین پیروز ; تیر خلاص به امنیت جهانی عصر ارتباطات میزند. برای عقب راندن روسها فقط اتحاد قلبی و دعای خیر کافی نیست جهان باید به کمک اکراین بشتابد قبل از اینکه آتش جنگ بزرگتر شعله ور شود.

آرنولد توینبی در مجموعه ۱۲ جلدی تحقیقی در تاریخ بعد از بررسی ظهور و سقوط ۲۸ تمدن در تاریخ به این نتیجه می‌رسد.”کسی تمدنهای بزرگ را نمی کشد آنها در عمل خودکشی می‌کنند. شخصا تبعات دراز مدت تصمیم پوتین مبنی بر آغاز این جنگ را برای روسیه با توجه به وضعیت موجود خودکشی میدانم.

آینده جنگ به کجا ختم میشود؟

با توجه به اظهارات دولتمردان روس احتمال گسترده تر شدن جنگ به کشورهای همجوار به بهانه کمک به اکراین نیز بسیار بالاست. جنگ اوکراین گامی برای ابقای شوروی یا فروپاشی روسیه؟