دەرمانی دەردی نەتەوایەتی کورد کامەیە(بەشی یەکەم)

نوشته های مشابه

دەرمانی دەردی نەتەوایەتی کورد کامەیە(بەشی یەکەم)

دکتر سید هاشم هدایتی

ماوەیەک لەمەوپێش پاش بڵاو کردنەوەی شێعری “دەردە کورد” لە پەنجا چالاکی مەدەنی و کەسایەتی هاووڵاتی پرسیارم کرد:”بە بڕوای ئێوە دەرمانی عەمەلی (کاربردی) دەردە کوردچیە؟ تکام لێ کردن بە کورتی چەن وشەی گرینگ ناو ببەن!
لەو پەنجا کەسە، چل و سێ کەسیان بە ئەوپەڕی دڵسۆزی و دڵفراوانییەوە وڵامیان داوە. وێڕای سپاس و دەس خۆشی لەو ئازیزە دەردمەندانە، بێ ناوبردنیان و بێ دەستەبەری وتوکانیان بە ئەوپەڕی ئەمانەتدارییەوە ئەوا ئەو ” کلیدواژەگەلە” ناویان بردوە ئاراستەی هاووڵاتییانی دەکەم. هیوادارم تاکەتاکەمان بیریان لێ بکەینەوە و بزانین ئێمە وەک تاکەکەس بۆ دەرمانی ڕاستەقینەی ئەو دەردە چیمان لە دەس دێت درێخی نەکەین!

“یەک گرتن، زانین، تێگەیشتن بە فەرمایشتی قانع شاعیری چەوساوەکان تێگەیشتن مەڵهەمە بۆزامی بێ سامانی کورد، ئەزانم بەڵام ناتوانم بیڵێم. وەڵا ئەگەر بمزانیبا بەكارم دێنا، بەڵام بەگشتی ئێمە خاوەنی سێ تایبەتمەندی نین.یەك ویژدانی گشتی.دوو یەكڕیزی نەتەوەیی،سێ یەكێتی نیشتمانی. تێگەیشتوویی ئینسانی. تێگەیشتوویی عەقڵانی. پێوەندی فیکری و کۆمەڵایەتی: ئەم سێ چته، پێویست و مەرجن بۆ یەکڕیزی. عیلم و زانست و عیلمی بیر کردنەوە، بەرزی ئاستی ئابوری کۆمەڵگا، قەبووڵ کردنی وتووێژ لەگەڵ یەکتر، شارەزایی لە مێژوو و ..ئامووزش و فەرهەنسازی، تەعاموول وسەهل گیری لەلایەن مامۆسا ئایینیە کانەو بۆ نەتەوەو کورد دووسگەل، دووری لە تون وتێزی، پشت و پەنامان تەنیا و تەنیا میللەتی خۆمان بێت و تەحەمولی یەکتر بکەین، دینی حقیقی قورئانی و موحەممەدی، (تزکیە نفس و خودسازی تک تک ما و پرهیز از منیت و خودخواهی)، یەک بین و یەک گرین؛ لە گەڵ یەکدا بژین بمرین، دەردی کوردحەسادەتە، بە خوا دەرمانی نیە، پلۆرالیسم و تسامح و ڕەوا داری و بردباری، (در مقابل تفرقه اتحاد در مقابل جهل علم و درمقابل فقر ثروت، عامل بدبختی ما جهل، تفرقه و فقر است که باید سه راه را درپیش گرفت؛ اتحاد ،علم وثروت)، زامی بزمەتەبەستووی, ڕۆژگاران، ئەوخەڵکەی لەیەک بڕیوەو باوەڕ بەیەکترناکەین. بەم زووانەش چارەی ناکرێت، پێم واێە ئەو شێعرە، بە کورتی و بە دروستی پێش نیاز ی تێ پەڕین لەم بارو دۆخەیدا بە عێلم و ئەخلاق لە کۆمەلگا ئەزانێت: میللەتی بێ عێلم و ئەخلاق چۆن بە ئێستێقلال ئەگات

واستەی بەرزی و تەرەقی هیمەتی شاهانەیە، (توسعە پایدارجامعە شاید بتواند گریزگاهی باشد، ایجاد فرصت های اقتصادی، فرهنگ سازی). تیکراری ئەم باسگەلە، باسواد و عاڵم بون مەردم ئەم باسەگەلە باسیکی ریشەدار و لازمە، دەبێ بەربڵاو ڵە سەری کار بکرێت، بە بڕوای من یەکێ تەنوع گویش و تەعدد قبیلەو تایفە کە خۆزگا وەک فورسەت و هەل بهرەێ ڵی بگیریایێت، ئەوی کە ڵە تول تاریخ چەند هزار ساڵا دەسەڵاتی وامان نەووە کە بە فرهنگ و کولتورمان بایخ بات و روحیەی وەتن دۆستی پەرە پێ بات و مەزڕرات غرورو خۆپەرستی ڵە مەردوما نهادینە بکات، دیارە دەسەڵات دارگەڵ هر ئەمەیانە پێ خۆش بوە کە تەفرەقەو جیاوازی ڵەبەین خەڵکا بوێت و گەشەێ پی بەن، ڵە روس و تورک و عەرب و فارسەوە بگرە تا ئروپاییەکان ئەم سیاسەتیانە ڕەواج داگە،حەتمەمن فەقرو نەداری و موشکڵات ئێقتێسادی لەم بوارا بێ بش نەووە، دەرمانی بە تەنیا یەک شتە. فەرهنگی مروڤایتی کۆمەڵگا بڕواتە سەر و هاوفکری وموشاریکەت و زانستی دێمۆکراسی خوازی پەرە بگرێت، به ببر و رای من ده رمانی ئه م زامه کۆنه گەڕانەوه بۆ عیلم و عەقلانییەته. (بها دادن به علم و عقلانیت به جای شور و احساسات و هیجان، ما هنوز قبیله ای و به عبارت بهتر سنتی و پیشا مدرن فکر می کنیم).

دەردی ئێمە قبووڵ نەکردنی فکری جیاوازی خۆمانە، خۆبەزل زانین، مەنییەتی وێرانکەر، خاڵی بوونمان لە فیکری ئینسانی و ئەساسی نەتەوەیی. دوژمنانیش ئەم دەردانەمان لە خۆمان چاکتر دەناسن و دەزانن. هۆی دژ بە یه کتر بوونی گە لی کورد ئەگەڕێته وه بۆ مێژووی کوردان به تایبه ت دوای هێرشی عەرەبەکان بۆ وڷات به بیانووی هاتنی ئیسلام . . . دەرمانی دەردی نەتەوایەتی کورد کامەیە(بەشی یەکەم)