نوشته های مشابه
زبان مادری، نفسِ هویت است؛ آن را خاموش نکنیم
✍️ ابراهیم عثمانی
▪️امروزه، حق آموزش به زبان مادری نه تنها مطالبه فرهنگی، بلکه یک ضرورت انسانی و حقوقی است که در اسناد بین‌المللی همچون «کنوانسیون حقوق کودک» (ماده ۳۰)، «اعلامیه جهانی حقوق زبانی» (۱۹۹۶) و بیانیه یونسکو(۲۰۵۲) «زبان مادری کلید مبارزه با بی‌سوادی و محرومیت آموزشی است» به صراحت بر آن تأکید شده است. زبان مادری تنها ابزار ارتباطی نیست، بلکه پُلِ هویت، تاریخ و فرهنگ یک جامعه است و محروم کردن کودکان از یادگیری آن به معنای محو بخشی از وجودشان است.
▪️متأسفانه در روزهای گذشته، مخالفت شمار زیادی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی با طرح «تدریس زبان‌های مادری در مدارس»، بار دیگر امید به تحقق این حق اولیه را کم‌رنگ کرد. نکته تأمل برانگیزتر آنکه نمایندگان تاکنون هیچ واکنش شفاف، مسئولانه یا حتی توضیحی در قبال انتقادات گسترده مردمی و کارشناسان ارائه نداده‌اند. سکوت آنان در برابر گلایه اقوام ایرانی، نه تنها بی‌اعتنايی به حقوق شهروندی میلیون‌ها نفر است، بلکه پرسش‌های جدی درباره تعهدشان به اصول دموکراسی و پاسخگویی به مطالبات به حق جامعه برمی‌انگیزد. این در حالی است که احترام به تنوع زبانی و فرهنگی، همواره در شعارها و وعده‌های دولت چهاردهم و دکتر مسعود پزشکیان، مورد تأکید بوده است.
▪️ مخالفت با این طرح نه تنها نادیده گرفتن حقوق میلیون‌ها ایرانیِ غیرفارسی زبان (مانند کوردها، ترک‌ها، بلوچ‌ها، عرب‌ها و…) است، بلکه تضییع فرصت‌های آموزشی و رشد شناختی کودکان محسوب می‌شود. پژوهش‌های جهانی نشان می‌دهند آموزش به زبان مادری در سال‌های اولیه تحصیل، درک مفاهیم علمی و تقویت مهارت‌های زبانی دوم (مانند فارسی) را تسهیل می‌کند.
▪️ برخی از مخالفان این طرح، وحدت ملی را بهانه می‌کنند، اما تاریخ ثابت کرده است که سرکوب هویت‌ها و زبان‌های محلی نه تنها به همبستگی نمی‌انجامد، بلکه شکاف‌های اجتماعی را عمیق‌تر می‌کند. کشورهای پیشرویی مانند کانادا، هند و سوئیس با به رسمیت شناختن تنوع زبانی، همزیستی مسالمت آمیز و وحدت در عین کثرت را ممکن ساخته‌اند.
▪️دولت و مجلس باید به جای هراس از چند صدایی، به دنبال طراحی سازوکارهای عملی برای اجرای عدالت زبانی در چارچوب قانون اساسی (اصل ۱۵) باشند. آموزش زبان‌های محلی به معنای تضعیف فارسی نیست، بلکه غنای گنجینه فرهنگی ایران است. امید است با بازنگری در مواضع، نمایندگان مردم به جای تحمیل یکسان‌سازی اجباری، به حقوق اقوام و ملت‌های ایرانی احترام گذاشته و گامی بلند در مسیر تحقق عدالت آموزشی بردارند.
⚠️پ.ن:
▫️اجرای اصل ۱۵ قانون اساسی (تدریس ادبیات زبان‌های محلی در مدارس) نیازمند عزمی ملی و فارغ از تنگ‌نظری‌های سیاسی است.
▫️سکوت نمایندگان در برابر مطالبات اقوام، نقض آشکار «حق دسترسی به اطلاعات» و «حق مشارکت فرهنگی» مندرج در قوانین داخلی و بین‌المللی است.
- زبان مادری، نفسِ هویت است؛ آن را خاموش نکنیم - اسفند ۱۱, ۱۴۰۳
- برای روز مهندس … دانش آموزی در نگارگری اندیشه و معماری در کلمات - اسفند ۵, ۱۴۰۳
- زمان، مان و نه‌مان . . . - اسفند ۳, ۱۴۰۳
