سواد علمی چیست؟
با سواد کیست؟
عرفان کسرایی
یکی از مناقشه برانگیزترین تعاریف در حیطهی مسائل مربوط به علم؛ مفهوم «سواد علمی» است.
اما به راستی “سواد” چیست؟
توان خواندن و نوشتن و محاسبات ساده ریاضی؟
بهره مندی از دانش عمومی و اطلاعات سطحی؟
یا در اختیار داشتن دانش تخصصی و عمیق؟
نتایج یک پژوهش در دانشگاه هاروارد نشان میدهد که کمتر از ده درصد کارشناسان ارشد می توانند توضیح دهند چرا هوا در تابستان، از زمستان گرمتر است.
یا در پژوهش دیگری که در دانشگاه جرج ماسون انجام شده، بیش از پنجاه درصد دانشجویان کارشناس ارشد نتوانستند فرق بین اتم و مولکول را به درستی تعیین کنند.
در نمونه ای دیگر دکتر روبرت هازن (Robert M. Hazen) از بیست و چهار فیزیکدان و زمین شناس دارای مدرک دکترا خواست تا تفاوت بین DNA و RNA را توضیح دهند.
تنها ۳ نفر از پس این پرسش برآمدند.
اما در مجموع خطر افراد کم سواد، در توسعه و ترویج شبه علم به مراتب بیشتر از خطر افراد بیسواد مطلق است.
افراد در رده کم سواد به نوعی خوشه چینان علم هستند.
اما عموما” سهمی در تولید علم ندارند ولی ممکن است علی الاصول به مقوله “علم” پیگیری اخبار علمی و … علاقه مند باشند.
اما مشکل اینجاست که اغلب، سرنای علم را از سر گشاد آن میزنند.
آنها راجع به کرمچاله ها…
جهان های موازی…
سفر در زمان…
بوزون هیگز…
شبیه سازی و مساله سلولهای بنیادی، بیگ بنگ و … چیزهایی شنیدهاند و بصورت پراکنده اینجا و آنجا راجع به آنها مطلب خوانده اند.
سپس این تصور برایشان پیش آمده که همهی اینها را “می دانند”.
این تصور کاذب، خطر بزرگی برای ترویج شبه علم است.
چون فرد بصورت نیم بند و آماتوری ، حاصل درک خودش از یک موضوع را به دیگران منتقل می کند. نه آن چیزی که واقعا” باید باشد.
مثلاً بسیاری از افراد که حتی کمترین آشنایی با الفبای نظریه کوانتومی در فیزیک جدید ندارند تا جایی که دلشان بخواهند از این نمد برای خود کلاه درست می کنند.
تصور کنید فردی علاقمند به علم، جایی خوانده که وضع گربهی شرودینگر تا زمانی که در جعبه باز نشود بلاتکلیف است و تا زمان مشاهده معلوم نیست واقعیت چه خواهد شد.
ممکن است این فرد تصور کند به همین منوال، ماه در آسمان نیز تا زمانی که مشاهده نشود وجود ندارد.
سپس حاصل درک خودش را برای سایرین تعریف کند.
مثلا” بگوید: می دانستید که فیزیک کوانتوم میگوید تا زمانی که به ماه نگاه نکنی ماه در آسمان نیست و به محض نگاه کردن به وجود می آید؟
این درک اشتباه چه از روی ناآگاهی باشد چه برای فضل فروشی، زمینه ترویج شبه علم در جامعه را فراهم می نماید.
- گلایە بانوان از وضعیت مدیریتی ورزش و جوانان - آذر ۱۳, ۱۴۰۳
- ژاپن برای احیای دریاچه ارومیه ۴.۶ میلیون دلار به ایران اهدا کرد - آذر ۱۳, ۱۴۰۳
- بۆ؛ ف . ی . . . - آبان ۲۹, ۱۴۰۳